Ailelerin sahip olduğu işletmeler Türkiye’de ve dünya ekonomisindeki en önemli oyunculardır. Forbes dergisinin yaptığı araştırmaya göre, milyarder listesinin%40’ından fazlası aile şirketidir, dünyanın en zengin 10 şirketinden 7’si aileye aittir. Bununla birlikte dünyadaki ilk nesil tarafından kurulan her 100 aile şirketinin yalnızca 3’ü 3. Nesil’e kadar yaşayabilir. Öte yandan, aile şirketlerinde çok nadir görülmelerine rağmen 750 yaşına ulaşmış olanları görmek mümkündür. Nesiller boyu devam eden ve büyüyen aile işletmeleri kurmanın yolu; şirket, ortaklar ve aile arasında kesin sınırlar koyan kurumsallaşmış bir aile şirketi olmaktır. Aile işletmelerinde temel ayrım, yönetim faaliyetlerinin yürütülme biçimi ve bu konuda yetkilerin aile üyelerinde toplanıp toplanmadığıdır.
Aile işletmelerinin zayıf ve güçlü yönleri nelerdir?
Aile şirketleri genellikle aile ve şirket kavramları ile karıştırılmaktadır. İç görev ve sorumlulukları, yetenek ve tecrübelerine bakılmaksızın aile üyeleri arasında dağıtılır. Kurucu patronlar girişimci bir ruh, karizmatik kişilik, doğal liderlik, risk alma kabiliyeti ve vizyon ile karakterizedir. Bununla birlikte, genellikle belirli bir ölçeğe ulaşıldıktan sonra, patron her şeyi kontrol altında tutmak ve yüksek ücretleri ödememek istemektedir. Bu noktadan itibaren, kurucunun, şirketin çevresindeki tüm yönetim işlevlerini toplaması, şirketin yönetim zayıflığını tecrübe etmesine neden olur. İkinci ve üçüncü kuşakların şirket yönetimine katılımı, şirket ve ailedeki huzursuzluğun artmasına neden olmaktadır.
Kurumsal şirketlerin temel performans belirleyicisi olan temel karlılık olan stratejik karar verme süreçlerine müdahale edebilirken, aile şirketlerinde kurumsal kararlar daha kolay alınabilir. Aile şirketleri daha hızlı ve daha çevik hareket edebilir. Kurumsallaşma, belli bir ölçeğe ulaştıktan sonra ortaya çıkan yöntem ve kuruluşların sorunlarının üstesinden gelmek için insanlardan bağımsız bir yapı oluşturulmasını sağlamaktır.
Aile işletmesinin kurumsallaşması nasıldır?
Şirket içindeki iş ve iş tanımları açık olmalıdır. İşletmelerdeki birimlerin (personel, mali işler, üretim, pazarlama vb.) İş akışları belirlenmeli ve belgelendirilmelidir. Yetki ve sorumluluklar objektif ve açık bir şekilde belirlenmelidir. Yetki ve sorumluluklar, bu yetkiyi veya sorumluluğu taşıyabilecek doğru kişilere verilmelidir. Sorumluluklar kapsamındaki kararlar, tartışma ve ikna yoluyla alınmalıdır. Kurumsallaşma aşamasında olan şirketler, gelir ve gider takibi ve faturalama gibi finansal işlemlerini dikkatlice izlemelidir.
